سوّم: از خداوند مسئلت نمايد كه به جميع مؤمنين توفيق اين دعا و اين توبه را مرحمت فرمايد، كه از دعا گوئى آنحضرت غفلت ننمايند، و اين هم به چند جهت نصرت و يارى آنحضرت است.

1 ــ يكى بواسطه آنچه روايت شده كه: «هركس در حقّ غير دعا و طلب خير نمايد دو برابر آن خير، يا دويست برابر آن، يا هزار هزار برابر آن خير; به آن دعا كننده عطا مىشود»( [57] )ّ.

2 ــ ديگر بواسطه آنكه در بعضى از اخبار وارد شده كه: از جمله دعاهاى مستجاب; دعاى مؤمن در حقّ برادران ايمانى است كه در غياب آنها براى آنان دعا نمايد. اين دعا در حقّ آنها حتماً مستجاب است گرچه در دعا كننده موانع اجابت دعا باشد، به دليل آنكه مؤمن دعا كننده زبانش را به منزله زبان برادران خود قرار مىدهد، كه در حقّ آنها از گناه پاك است.

پس در واقع چنين مىشود كه آن مؤمنين به اين زبانى كه آنها به آن گناه نكردهاند در حقّ خود دعا كرده باشند، چنانچه حكمت اين در حديث قدسى از خداوند به حضرت موسى (عليه السلام)بيان شدهاست.

پس بنابراين; هر مؤمنى كه به جهت دعاى او; موفّق به دعا براى فرج شود، چنان است كه خود او آن دعا را كرده باشد، چنانچه در عنوان تشويق و ترغيب بيان كرديم.

3 ــ ديگر آنكه در جارى گردانيدن سنّت و عمل خيرى سعى و كوشش نمايد، چه آنكه اين دعا هم يك نوع سعى در جارى شدن اين نصرت از مؤمنين است،البته اين وجه را در عنوان قبل بيان كرديم.

4 ــ ديگر آنكه دعا كند كه خداوند آنهائى را كه سعى در دعا گوئى آنحضرت (عليه السلام)مىكنند يارى فرموده و موفّق به آن شوند، ان شاء الله تعالى بيان خواهيم كرد كه هر نوع اعانت و يارى كه به اهل صلاح شود، پس آن اعانت و يارى به حضرت خواهد بود، و هر عملى از اعمال خوب و حسنات انجام دهند به اين وسيله; شريك در عمل آنها و از اهل آن عمل محسوب خواهند شد.

5 ــ ديگر آنكه دعا كند كه خداوند جميع گناهانى كه سبب تأخير فرج آل محمّد (عليهم السلام)شده است از جميع مؤمنين و مؤمنات از اموات و احياء آنهابيامرزد، و بيان آن در عنوان يازدهم خواهد آمد.

6 ــ ديگر دعا كند كه خداوند شرّ جميع اشرار و منافقين را كه موجب تأخير اين فرج شده اند يا مىشوند رفع نمايد.

7 ــ ديگر دعا كند كه خداوند هر سببى كه موجب تعجيل اين فرج است به عافيت ميسّر نمايد.

8 ــ ديگر دعا كند كه خداوند متعال آنچه مانع در تعجيل اين فرج است به عافيت دفع نمايد، و در احاديث وارد شده كه: چند چيز است كه موجب غيبت آنحضرت (عليه السلام) شده و مانع از تعجيل در ظهور آنحضرت است، و لكن دعا در دفع همه آنها تأثير دارد كه در هريك به كيفيّت خاصّه اثر مىگذارد. البته اين مقام گنجايش ذكر آنها را ندارد.

9 ــ ديگر دعا كند كه خداوند جميع انصار و ياوران آل محمّد (عليهم السلام) را ــخصوصاً انصار و ياوران حضرت صاحب الأمر (عليه السلام) كه در قيد حياتند يا در اصلاب و ارحام مىباشند و بعدها بهاين عالم خواهند آمدــ يارى نمايد.

و وجه اينكه آنها در زمره دعا گويان و انصار آنحضرت (عليه السلام)مىشوند; آن است كه هر كس در انجام عملى ــچه در خود عمل يا در مقدّمات آن يا در رفع موانع آنــ سعى نمايد، پس در واقع از اهل آن عمل خواهد بود. چنانكه مقتضاى اخبار و نظر عرف و اهل اعتبار نيز همين است.

10 ــ ديگر دعا كند بر وجه كلّى كه خداوند در فرج آل محمّد عليهم السَّلام تعجيل فرمايد، خصوصاً با ضميمه صلوات به اين نحو:

«اَللّهمَ صَلِّ عَلى محمّد وَ آلِ محمّد وَ عَجِّلْ فَرَجَهُمْ».

و اين نوع دعا; فضيلت مخصوص دارد، كه علامّه مجلسى(رحمه الله) در «مقياسالمصابيح» از كفعمى (رضي الله عنه) روايت كرده كه حضرت صادق (عليه السلام)فرمود:

«هر كس بعد از نماز صبح و ظهر اين صلوات را بخواند; نميرد تا قائم آل محمّد (عليهم السلام)را ملازمت كند».( [58] )

11 ــ ديگر آنكه بر دشمنان آنحضرت(عليه السلام)لعن نمايد، و مخذول و مقهور شدن آنها را از خداوند متعال بخواهد، چنانچه در «بحار» و «تفسير حضرت امام حسن عسكرى(عليه السلام)» روايت فرموده از حضرت رسول(صلى الله عليه وآله) به اين مضمون كه:

هركس دشمنان ما را لعن نمايد، ملائكه لعن او را مىشنوند و به لعن او; آنها نيز همه دشمنان ما را لعن مىنمايند، و به درگاه الهى شهادت مىدهند كه اين بنده آنچه مىتوانست نصرت و يارى اولياء تو را نمود، پس دعا در حقّ او مىنمايند، پس از حضرت احديت جل شانه به آنها خطاب مىرسد كه: دعاء شما را در حقّ او شنيدم «و صليت على روحه في الأرواح و جعلته من المصطفين الأخيار».( [59] )

12 ــ ديگر آنكه از براى وجود اقدس و اشرف آنحضرت صلوات الله عليه دعا كند، و از خداوند متعال سلامت و عافيت حضرتش را از جميع آفات و عاهات روحى و جسمى، و از جميع هموم و احزان; درخواست نمايد.

و لكن اين قسم دعا به بعض خصوصيّات آن; نصرت و يارى آنحضرت در جهات دنيوى ايشان خواهد شد، و بيان آن در فصل سوّم از باب اوّل خواهد آمد ان شاء الله تعالى.

و همه اين عناوينى كه در باب دعا در امر فرج آنحضرت (عليه السلام)ذكر كرديم; مضمون همه آنها در فقرات دعاهائى كه در مورد آنحضرت(عليه السلام) وارد شده مذكور است، علاوه بر آنكه گفتيم با اين عناوين نصرت و يارى به وجود مبارك آنحضرت(عليه السلام)نيز حاصل مىشود.

پس هر كس به هريك از اين عناوين به زبان خود دعا نمايد يعنى آنچه از ادعيه مخصوصه وارد شده ــكه مشتمل براين عناوين استــ تلاوت كند، پس بدين وسيله در زمره ياران آنحضرت (عليه السلام)محسوب خواهد بود، و به فيض كامل نصرت و يارى ايشان فائز خواهد شد، و توضيحات بيشتر در اين مورد; در كيفيّت يازدهم خواهد آمد.

نصرت و يارى حضرت قائم عليه السلام با آرزو و تمنّاى يارى ايشان

كيفيّت هشتم; آرزو و تمنّاى يارى ايشان است، در حالى كه با عزم و اراده حقيقى و اشتياق قلبى و صدق و يقين باشد، و اين كيفيّت بر دو قسم است:

اوّل: آنكه با حال شوق عزم و اراده داشته باشد كه هرگاه آنحضرت صلوات الله عليه ظاهر شوند ايشان يارى كند، پس در هر حال آرزوى ظهور ايشان و نصرت و يارى آنحضرت را داشته باشد.

قسم دوّم: آنكه همّ نصرت و يارى اسلام در قلب او باشد و بواسطه خرابى آن محزون باشد.

و بيان عنوانِ نصرت و يارى; بر اين بر كيفيّت بر دو وجه است:

امّا در قسم اوّل; آنكه چون در هر فعلى كه از انسان صادر مىشود پس عمده چيزى كه در وقوع آن اصل است، شوق و اشتياق بسوى آن است بواسطه معرفت و شناختى كه به فضل و شرف آن دارد، و بعد از آن; عزم و اراده قلبى براى انجام آن فعل است، بواسطه آنكه هر گاه اين عزم و اراده به سبب آن حالت شوق حقيقتاً در قلب كسى تحقّق يابد; اگر اسباب خارجى و ظاهرى آن فعل فراهم شود; بر آن فعل اقدام مىكند. واگر اسباب خارجى آن فراهم نشود; چون آن فعل در نظر انسان محبوبيّت دارد و اهتمام به شأن آن دارد، پس آن عزم و اراده از قلب او زائل نمىشود، بلكه قلب او تا موقع ميسّر شدن اسباب خارجى آن; توجّه و آمادگى به آن فعل دارد، و تا آن اسباب فراهم نشده قهراً آرزوى فراهم شدنش را دارد، و هر چه زمان فراهم شدن آن طولانى شود; قلب محزون شده تا آنكه چشم گريان مىشود.

و بنابراين; جزء عمده هر عمل; همان حالت شدت عزم و اراده است كه منبعث از شوق است، و آن شوق از معرفت و شناخت يقينى به فضل و شرف آن عمل حاصل مىشود، و آن عزم و اراده موجب تمنّى و آرزو مىشود، و تمنّى و آرزو سبب اقدام بر فعل در وقت امكان آن مىشود.

همچنين است براى مؤمن در مقام نصرت و يارى حضرت ولىّ الله (عليه السلام)، كه هر گاه در حال قلبى او معلوم شد كه تمنّا و آرزوى واقعى دارد بر وجهى كه قلب اشتياق به آن دارد كه آن بواسطه حسن معرفت و شناخت از روى يقين است به آنچه در نصرت و يارى ولىّ الله صلوات الله عليه مىباشد ــاز ثوابهاى اُخروى و فوائد دنيوىــ و اشتياق به حدّى است كه از جهت طول زمان ميسّر شدن اسباب خارجى نصرت و يارى ــكه عمده آن اسباب موقوف به ظهور موفور السرور آنحضرت (عليه السلام)مىباشدــ مؤمن محزون; بلكه گريان است، تا به حدّى كه حال جزع و ندبه در او پيدا مىشود، پس جزء عمده نصرت و يارى ــكه به منزله اصل استــ در وجود او مهيّا شده است.

امّا جزء ديگر ــكه انجام دادن آن فعل استــ در حال غيبت ممنوع است، به سبب امرى كه از جانب خداوند متعال است و از اختيار بنده خارج است، و لهذا بواسطه همين حالت آرزو اجر كامل نصرت و يارى را در مىيابد، و در واقع نزد خداوند جزء ياوران آنحضرت محسوب مىشود.

و شواهد آن هم از اخبار بسيار است ولى دو وجهاش را بيان مىكنيم:

وجه اوّل: به عنوان عموم است به اين مضمون كه: هر كس تمنّى و آرزوى عمل خيرى را داشته باشد ــبلكه همانكه دوست داشته باشدــ پس در ثواب آن عمل با آنهائى كه اهل آن عمل مىباشند شريك است، بلكه مثل ثواب آنها به او داده مىشود.

1 ــ در «كافى» روايت شده: بالإسناد عن أبى بصير، عن أبي عبدالله (عليه السلام)قال:

«انّ العبد المؤمن الفقير ليقول: يا ربّ; ارزقني حتّى أفعل كذا و كذا من البرّ و وجوه الخير، فإذا علم الله عزّوجلّ ذلك منه بصدق نيّـته، كتب الله له من الأجر مثل ما يكتب له لو عمله، إنّ الله واسع كريم».( [60] )

يعنى: حضرت صادق صلوات الله عليهفرمود: «بدرستيكه بنده مؤمن فقير مىگويد پروردگارا! مرا سعه مال يا قوّت و تمكّن در مال عطا فرما تا اينكه چنين و چنان از اعمال نيك و افعال خير را بجا آورم، پس هرگاه خداوند عزّوجلّ اين آرزو را از او دانست كه بر وجه صدق نيّت و درستى قصد است، اجر آن را به او مىدهند، اجرى كه اگر آن عمل را بجا آورده بود به او مىدادند، بدرستيكه خداوند وسعت دارد رحمت او و صاحب كرم است.

2 ــ باز درآن كتاب روايت شده: بالاسنادعنأبيهاشمقال: قالأبوعبدالله(عليه السلام):

«إنّما خلّد أهل النار في النار لأنّ نيّاتهم كانت في الدنيا أن لوخلّدوا فيها أن يعصوا الله أبدا، و إنّما خلّد أهل الجنّة في الجنّة، لأنّ نيّاتهم كانت في الدنيا أنلوبقوا فيها أنيطيعوا أبدا، فبالنيّات خلّد هؤلاء و هؤلاء، ثم تلا قولهتعالى: ( قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ)( [61] ) قالَ عَلى نيّته».( [62] )

يعنى: امام صادق (عليه السلام) فرمود: «جز اين نيست كه اهل آتش در آتش مخلّد مىشوند به سبب آنكه نيّت هاى آنها چنانست كه اگر هميشه در دنيا باقى باشند مدام نافرمانى خدا را نمايند، و جز اين نيست كه اهل بهشت در بهشت مخلّد مىشوند، بواسطه آنكه نيّتهاى آنها چنيناست كه اگر در دنيا باقى باشند، هميشه خداوند را اطاعت نمايند، پس هر دو طائفه به سبب نيّت مخلّد مىشوند، بعد كلام الهى را تلاوت فرمود كه خطاب به حضرت رسول (صلى الله عليه وآله)است كه بگو: هر كس عمل او بر حسب نيّت او است».

3 ــ و نيز در آن كتاب روايت شده كه حضرت صادق (عليه السلام) فرمود:

«والنيّة أفضل من العمل ألا و أنّ النيّة هي العمل، ثمّ تلا قوله تعالى ( قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ ) يعنى على النيّة»( [63] )

يعنى نيّت از عمل افضل است، آگاه باشيد! بدرستيكه نيّت همان عمل است، پس آيه شريفه را تلاوت فرمودند.

4 ــ و در «بحار» از «تحف العقول» روايت شدهاز حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام)در ضمن نامه آنحضرت به محمّدبنابىبكر:

«إن استطعت أن تعظم رغبتك في الخير و تحسن فيه نيّتك فافعل، فإنّ الله يعطى العبد بقدر نيّته، إن كان احبّ الخير و أهله و إن لم يفعله، كان إن شاء الله كمن فعله».( [64] )

يعنى: اگر بتوانى كه رغبت و ميل خود را در امر خير بزرگ نمائى; پس چنين كن، بواسطه آنكه خداوند به بنده به قدر نيّت او عطا مىفرمايد، اگر او دوستدار خير و اهل خير باشد گرچه با اين حال آن خير رابجا نياورد، ان شاء الله مانند كسى است كه آن را بجا آورده باشد.

وجه دوّم: به عنوان خصوص است با اين مضمون كه: هر كس تمنّى و آرزوى نصرت و يارى هر يك از ائمّه معصومين (عليهم السلام) خصوصا حضرت ابى عبدالله الحسين (عليه السلام)و حضرت قائم آل محمّد (عليهم السلام)را داشته باشد، پس حقيقتاً داخل در زمره انصار آنها است، و به فيض كامل نصرت و يارى آنان فائز مىشود.

1 ــ از آنجمله است حديثى كه در كتاب «اقبال» نقل شده كه حضرت رضا صلوات الله عليه فرمود:

«يابن شبيب! إن سرّك أن يكون لك من الثواب مثل ما لمن استشهد مع الحسين (عليه السلام)فقل متى ما ذكرته: ياليتني كنت معهم فأفوز فوزاً عظيماً».( [65] )

يعنى: اى پسر شبيب! اگر دوست دارى كه براى تو ثواب مثل كسانى كه درك شهادت با حسين (عليه السلام) نمودند; باشد، پس هر وقت كه بياد آنحضرت (عليه السلام)بودى بگو: كاش من با آنها بودم و به فوز عظيم فائز مىشدم.

2 ــ و در «لآلى الأخبار» نقل شده كه امام (عليه السلام) فرمود:

«إنّي أعدّ نفسي من شهداء كربلا و ذلك إنّى لو كنت معه لجاهدت أعدائه».

يعنى: بدرستيكه من خود را در عداد شهداء كربلا مىدانم، بواسطه آنكه اگر من با او بودم هر آينه با دشمنان او جهاد مىكردم.

3 ــ و در روايت ديگرى نيز در «نور الابصار» از «بحار» نقل شده از عبدالحميد واسطى كه گويد: به حضرت امام محمّد باقر (عليه السلام)گفتم: ما به جهت انتطار اين امردست از بازار و كار و كاسبى خود بر داشتهايم، به نحويكه نزديك است بعضى از ما سائل به كف شود.

فرمود: اى عبد الحميد! آيا گمان مىكنى كسيكه در را خدا چنين كند خداوند به او فرج و گشايش نمىدهد؟ بلى; و الله گشايش به او مىدهد، خدا رحمت كند بندهاى را كه خودش را براى يارى ما نگاه مىدارد، خدا رحمت كند بنده اى را كه امر ما را احياء مىكند.

گفتم: اگر پيش از ظهور قائم شما در حال انتظار بميرم چه ثواب دارم؟

فرمود: هركس از شماها كه در حال انتظار حضرت قائم (عليه السلام)از دنيا برود و تصميم به يارى او در زمان ظهورش داشته باشد، مثل كسى است كه در ركاب او جهاد كرده و شهيد شده است.( [66] )

4 ــ و باز در فرمايش حضرت صادق (عليه السلام) در مقام تمجيد هشامبنحكم كه در فصل اوّل ذكر كرديم حضرتش فرمود: «ناصرنا بقلبه و يده و لسانه».( [67] )

يعنى: (هشام) يارى كننده ما به قلب خود و به دست و زبانش است.

و يك وجه از نصرت قلبى همين حال تمنّا و آرزو و عزم بر يارى آنان است، و وجه ديگرى را هم در عنوان دوازدهم از كيفيّت اوّل ذكركرديم.

امّا قسم دوّم; از كيفيّت تمنّى و آرزو كه نصرت و يارى امام (عليه السلام)به آن حاصل مىشود اين است كه: بنده مؤمن ــبه همان وجهى كه در معناى تمنّى بيان شدــ تمنّاى نصرت و يارى اسلام را داشته باشد، و حقيقتاً براى آنچه مطلع مىشود از خرابيهائى كه از جانب دشمنان به اسلام وارد شده; محزون و مهموم باشد، و براى آنكه قدرت ندارد تا آن را نصرت و يارى كند و نيز دفع ضرر دشمنان از آن نمايد; محزون و غمگين شود.

پس كسيكه با عدم قدرت; آرزو و تمنّاى يارى اسلام دارد; در زمره مجاهدين و انصار واقعى اسلام محسوب مىشود، خصوصاً بوسيله اين دعاى شريف كه از حضرتامام سيدالساجدين (عليه السلام)در حقّ انصار اسلام; در ضمن ادعيه «صحيفه سجاديّه » بيان شده است، در دعائى كه براى اهل ثغور است:

«اللّهمّ و أيّما مسلم أهمّه أمر الإسلام أو أحزنه تحزّب أهل الشّرك عليهم، فنوى غزواً أو همَّ بجهاد فقعد به ضعف، أو أبطات به فاقة، أو أخّره عنه حادث، أو عرض له دون إرادته مانع; فاكتب اسمه في العابدين، و أوجب له ثواب المجاهدين، و اجعله في نظام الشهداء والصالحين».( [68] )

يعنى: الهى! هر مسلمانى كه امر اسلام او را مهموم گردانيده، يا خرابى اهل شرك كه بر اهل اسلام وارد آوردهاند او را محزون كند، پس نيّت جنگى يا قصد جهادى نموده است، پس در اين حال به خاطر ضعفى كه دارد از جهاد باز ايستد يا احتياجى او را باز داشته باشد يا حادثه اى او را از آن قصد و نيّت به عقب انداخته باشد، يا عارضه ايكه خارج از اراده او است مانعى براى او باشد، پس اسم او را در زمره عابدين بنويس، و از براى او ثواب مجاهدين را واجب گردان، و او را در نظم شهداء و صالحين قرار ده.

و چونكه ذكر شد كه نصرت و يارى اسلام و حفظ آن، امرى است كه راجع به وجود مبارك امام (عليه السلام)، و از شئونات خاصه ايشان است، پس هركس به هر عنوان و به هر وسيلهاى سعى و كوشش در نصرت اسلام نمايد; داخل در جمله انصار آن شود خصوصاً اگر در مقام نصرت اسلام; قصدِ نصرت و يارى آنحضرت (عليه السلام) را نمايد، پس او در زمره انصار حقيقى حضرت ولىّ الله (عليه السلام) خواهد بود، و به فيض كامل آنها فائز خواهد شد.

[1] ــ سوره آل عمران آيه 200.

 

 

نظرات شما عزیزان: